Elementi kreiranja božićnog doma: Transformisanje kuće i crkve na Badnji dan u Boki Kotorskoj, Crna Gora
Apstrakt: Ritualno nalaganje Badnjaka na Badnje veče predstavlja arhaičnu kućnu tradiciju, karakterističnu za hrišćansko stanovništvo centralnog Balkana. Tokom pedesetogodišnjeg perioda nakon Drugog svetskog rata, ateistička država potiskivala je narodne religijske prakse. Međutim, etnografska istraživanja u Srbiji i Crnoj Gori tokom kasnih 80-ih pokazuje da su mnoga seoska domaćinstava ipak očuvala svoje tradicionalne božićne obrede, što predstavlja kontrast većim gradovima u kojima su oni bili skoro iskorenjeni. Čak i u mikro-oblastima, poput Boke Kotorske, postoje uočljive razlike između izolovanih seoskih zajednica u kojima je otvoreno ognjište ostalo obredni centar kuće (na kome se badnjaci nalažu i do sedam puta u toku božićne sezone) i gradova u kojima je samo mali broj domaćinstava nastavio sa obredom (nalaganja malih badnjaka u šoretu na drva). Međutim, početkom 90-ih došlo je do obnavljanja kućnih verskih proslava, kao i do njihovog širenja u domen javnog. Ova studija pokazuje kako se na Badnje veče kuće i crkvene porte (kao i gradski trgovi) transformišu u sveta mesta. Analiza vremenskih i prostornih aspekata ovog obrednog događaja, uloga koje glavni akteri igraju, radnji koje preduzimaju i predmeti koje koriste, pokazuje kako se prostor svakodnevnog života transformiše u sveti dom. Najzad, o značenju i funkciji kreiranja doma raspravlja se na način koji se suprotstavlja klasičnoj disktinkciji između privatnog i javnog obrednog okruženja.
Ključne reči: Božić, badnjak, obred, kreiranje doma, postsocijalizam, Crna Gora