Predmeti ili narativi. Arheološke postavke u Srbiji: utemeljenje muzejske arheologije
Apstrakt: Iako svaki gradski i regionalni muzej i deo nacionalnih muzeja imaju arheološke nalaze, muzeji imaju veoma ograničenu ulogu na ukupnoj arheološkoj sceni i često su pasivni i marginalizovani. Utemeljeno proučavanje muzejskih arheoloških predmeta, a pre svega javnog foruma muzeja, prirode zbirki i izložbi, stalnih ili povremenih, nedovoljno je prepoznato, diskutovano, promišljeno. Muzeji, uprkos tome što postavke legitimišu dominantne društvene i političke norme današnjice, ostaju po strani, netaknuti, izdvojeni iz tokova različitih disciplina kroz koje mogu biti proučavani, i nepripremljeni na nužne promene. Arheološka teorija, koja oblikuje i arheološku praksu u muzejima, ne razume se kao njen integralni deo, a interpretativni okviri i kontekst u kojem nastaju postavke, sadržaj i priroda interpretacije, se ne razmatraju. Preispitivanja postavki Narodnog muzeja, koji je paradigma muzejske arheologije u Srbiji do sredine 20. veka, pokazuju da su kulturno-istorijski pristup, ideja kontinuiteta i dinamične umetničke postavke otuđene prošlosti obeležile ovaj javni forum muzeja. Muzej se razvijao od prostora za deponovanje i predstavljanje znanja, preko izložbenog prostora do idealnog muzeja, u kojem dominiraju estetizovane postavke, uspostavljajući različite zvanične reprezentacije prošlosti. Promene u teoriji muzeologije, koje donekle koincidiraju s promenama u arheološkoj teoriji, postavljaju novi zadatak muzejskoj arheologiji koji bi ukratko mogao da se formuliše kao potreba za novom interpretacijom prošlosti.
Ključne reči: muzejska arheologija, Srbija, Narodni muzej, muzejske postavke