Skidanje balasta religije sa religioznosti: Zimelov teorijski i epistemološki doprinos savremenoj religiološkoj misli
Apstrakt: Zimelova hipoteza o analitičkoj, ali i supstancijalnoj razlici između procesa religioznosti i religije kao zaokruženog etičkog i prakseološkog sistema, poslužila nam je kao epistemološki osnov za istraživanje transformacije religioznosti u savremenom društvu. Prateći Kantovu logiku razlikovanja između a priori i a posteriori znanja, Zimel diferencira formu od sadržaja u različitim sferama društvenog, pa i u polju religijskog. Ovaj nemački sociološki klasik religioznost definiše kao formu koja može, ali ne mora hipostazirati u zaokruženi i visoko institucionalizovani kolektivistički uslovljen religijski sistem. Skidajući balast religije sa religioznosti, Zimel je dao važan saznajni podsticaj za istraživanje različitih alternativnih religijskih koncepata koji, neretko, imaju labavu strukturu organizacije (ili je nemaju uopšte) i koji su najčešće fokusirani na individualnu duhovnost. Dijalektički odnos između religije i religioznosti omogućava da se različiti oblici duhovnosti adekvatnije istraže, kao i da se ukaže na to na koji način paralelno opstaju i neretko i konvergiraju različiti tradicionalni i alternativni religijski sistemi, naročito u zapadnohrišćanskom kontekstu koji je i samom Zimelu bio u fokusu. Dakle, u ovom radu ukazuje se na najvažnije teorijske i epistemološke doprinose proučavanju religija i religioznosti koje je sociolozima, ali i filozofima i antropolozima ostavio jedan od najprominentnijih evropskih mislilaca na prelasku iz devetnaestog u dvadeseti vek.
Ključne reči: Georg Zimel, klasične sociološke teorije, religioznost, religija, epistemologija, alternativne forme religioznosti, cyber religioznost