ODRAZ SELFA U OGLEDALU ZAPADNE I ISTOČNE KULTURE
Apstrakt: Osnovni cilj ovog rada je pokušaj određenja pojma o sebi u zapadnoj, naučno utemeljenoj misli i praksi, kao i u okviru istočnih, religijski zasnovanih tumačenja. Istaknuta je multidimenzionalna priroda selfa, kao tekovina zapadnjačkih akademskih uvida. S druge strane, prodiskutovana je holistička, objedinjujuća suština vlastitog ja, karakteristična za istočnjačke doktrine. Predstavljeni su savremeni modeli ličnosti (petofaktorski, šestofaktorski, sedmofaktorski, dvofaktorski i jednofaktorski), u cilju opisa strukture onoga što je nazvano manifestni self. Uveden je pojam ekskluzivnog selfa, kao antipod istočnjačkih težnji ka samonegaciji. Razmotrena je mogućnost sinteze zapadnih i istočnih nastojanja da se sazna i spozna sopstveno ja u vidu osnovnih postulata transpersonalne psihologije, odnosno ''četvrte sile'' u psihologiji. Zaključeno je da self treba shvatiti kao osovinu ličnosti, tj. dinamičnu silu koju odlikuje fleksibilnost. Self posjeduje mehanizme koji drže na okupu komponente ličnosti, a postojanje njegovih različitih slojeva najbolje se može razumjeti kao pomjeranje fokusa svijesti sa površinskih na dubinske dijelove psihe i obratno.
Ključne reči: self-koncept, jastvo, generalni faktor ličnosti, kosmički self, budizam, hinduizam